At trupla B36 – eitt nýtt sagnorð

Í seinastuni havi eg nakrar ferðir hoyrt ítróttafrásøgufólk brúka sagnorðið ‘at trupla’. M.a. í dag í dystinum millum B36 og Víking á R2, har ið ‘Víkingur ikki megnaði at trupla B36 nevnivert í fyrra hálvleiki.’

Hetta nýggja sagnorðið tykist hava vunnið sær pláss í føroyskum og kanska serliga føroyskum ítróttamáli. Merkingin kann líkjast ‘at órógva’ og tó eitt sindur breiðari og ikki so ítøkilig í mun til einstakar hendingar. “At trupla” merkir út frá nýtsluni tað sama sum ‘at skapa trupulleikar.’

Hetta er dømi um livandi mál, ið sjálvandi er ávirkað av enska  sagnorðinum ‘to trouble’, ið javnan er at hoyra í enskum ítróttafrásagnum, men eisini føroyska navnorðinum 'trupulleiki' og lýsingarorðinum 'trupul.' Harvið hevur tað lætt við at finna eina smidliga leið inn í føroyskt. Bæði málsliga og merkingarliga. 

Spennandi verður at fylgja lagnuni hjá hesum nýggja sagnorðinum. Kanska doyr tað bara burtur aftur ella kanska vinnur tað fótafesti og verður við til at ríka fjølbroytni í okkara móðurmáli, so vit enn neyvari kunnu orða okkara tankar og upplivingar.

Hóast Víkingur endaði við at spæla sær sigurin av hondum á Tórsvølli í dag, so fór eg eitt orð ríkari frá dystinum. Tað er nú ikki so galið hóast alt.

Comments

Ein føroysk dystopi

Í summar kom út bókin Dreymsótt eftir Rakel Helmsdal, og lat tað vera sagt alt fyri eitt, at tað var ein fragd at lesa skaldsøguna . Dreymsótt er ein óunnilig frásøgn úr framtíðini, ein sokallað dystopi ella marruskaldsøga. Í onkrum av heimsins pørtum er bókin kanska meira veruleikakend enn í øðrum, men í Føroyum eru hendingarnar tíbetur dystopiskar enn. Evnini, sum høvundurin viðger, eru, eins og vanligt er í slíkum skaldsøgum, í stóran mun politiskt tengd. Ein forsøgn um, hvat kann hendan, um vit halda fram sum nú, og harvið ein harður kritikkur av dagsins samfelag. Tráanin eftir óavmarkaðum valdi, møguleikarnir tøknin gevur slíkari tráan og langtíðaravleiðingarnar, ið maktgirnd hevur fyri fólk og samfelag, eru millum hesi evni. Frælsi mótvegis ófrælsi er gjøgnumgangandi temað í bókini. Bókin tekur støði í dagsins avbjóðingum og spurningum og málar eina døkka framtíð, um vit kritikkleyst góðtaka tíðarinnar rák. Tá tú lesur eina slíka spenn...

Les víðari »

Føroyskt er eisini eitt fremmandamál

At lata sum um føroyskt er lætt hjá øðrum at læra, og at arbeiðsplássið, makin ella kommunali kvøldskúlin einsamøll loysa avbjóðingina, er naivt og kostar dýrt. Bæði her og nú fyri einstaklingin, sum hevur valt sær Føroyar sum sítt heim, og í longri høpi fyri samfelagið, sum gjarna skal inkludera og fáa gagn av teimum førleikum og møguleikum, ið hvør einstakur av okkum í breiðastu merking hevur. Hyggja vit í t.d. byggivinnuna, flakavirkisvinnuna og ferðavinnuna, so liggur parturin ikki eftir hjá teimum, sum hava eina aðra málsliga bakgrund enn ta føroysku. Tey eru mestur eisini Føroya fólk – ella hvussu?

Les víðari »

Lykkenborg

Leikurin Lykkenborg er ein perla, sum við beinraknari kompositión og í hárfínari javnvág fær drigið áskoðaran inn í eina verð, sum er trúlig og ótrúlig samstundis. Smáu brotini byggja søguna upp petti fyri petti, eins og Lykkenborg varð bygd. Afturvendandi temuni minna okkum á, at alt er ikki ein bein strika, men kemur aftur og aftur í ymiskum skapum. Heilt frá skúlastovuni til lidnu borgina, frá innastu kenslunum til ráastu hendingarnar á Rødbygård. Leikurin og samleikurin syrgja fyri, at vit ongantíð missa tráðin og alla tíðina eru fangað í søguni. Fjølbroytta ljóðmyndin, einfalda og tó djúpa pallmyndin skapa saman við leitandi og ófrættakenda ljósspælinum karmar, sum undirbyggja og styrkja søguna uttan at yvirtaka ella doyva leikin. Fyri nøkrum vikum síðani visti eg einki um Lykkenborg . Einki um Pól Johannus, lítið og einki um Rødbygaard og als einki um sálarstøðuna og hugsunarháttin hjá einum ‘serskølti’ fyri 80 árum síðan. Eftir at hava sæð leikin Lykkenborg í Listastovuni í...

Les víðari »

PAIS

Search This Blog