Skip to main content

Hans Andrias I og II - Ein fongur


Hanus Kamban hevur við bókaverkinum um Hans Andrias givið okkum søguna um ein ógvuliga fjøltáttaðan og virknan merkismann, sum fekk so ómetaliga stóran týdning fyri føroysku tjóðarbyggingina. Í verkinum megnar høvundurin at skapa eina samanrenning millum Hans Andrias og umhvørvið, sum hann livdi í. Ein samanrenning, ið ger tað ómakaleyst hjá lesaranum at fata, hvørjum konteksti hendingarnar fara fram í, hugsanir verða kveiktar í og tekstir verða skaptir í. Eins og við bókaverkinum um Janus so er talan um ein fong av teimum stóru.

Bókmentaliga fevnir Hans Andrias sera víða, og mongdin er ovurhonds stór, men eisini svingandi í dygd. Tí hevur Hanus sett sær eina sera trupla uppgávu fyri, tá hann skal skriva eina bókmentaliga ævisøgu um mannin. Tó megnar hann væl at draga samanum tey týdningarmestu verkini og kritiskt fyrihalda seg til ritverkið og seta tað inn í kontekstin, tað er skapt í. Stundum fara vit tó rættiliga langt burtur frá tí bókmentaliga. Kanska lutvíst tí at søgan um persónin og hansara samtíð er so dragandi og spennandi, og helst eisini tí hansara bókmentaligu avrik eru so sjálvkomin og beinleiðis, at trupult ella kanska óneyðugt er at hava longri bókmentaligar viðgerðir av teimum.



Sterkastur stendur eftir mínum tykki hin mittasti parturin av verkinum. Søgan um, hvussu Hans Andrias bleiv lærari, um læraraskúlan og lærarayrkið tá í tíðini, størvini í Klaksvík, í Sandavági, á Tvøroyri og í Havn, hvussu tey handfóru grein 7 í verki o.s.fr. er upplýsandi, hugtakandi og viðkomandi. Nógv er eisini gjørt burturúr skúlaskeiðunum í Danmark. Hetta er forkunnugur lesnaður við spennandi og fyri mær ókendum keldutilfari, ið sanniliga kann vera kveikjandi eisini hjá teimum, sum fáast við skúla og undirvísing í dag.

Aftast í øðrum bindi eru drúgv yvirlit yvir verk hansara. Hetta er væl gjørt og sera hent, havandi í huga vavið av tilfarinum. Keldutilfarið hjá Hanusi er víðfevnt, og noturnar eru nógvar. Hetta er somuleiðis eitt frálíkt amboð, hjá teimum, sum ynskja at kava enn djúpri í okkurt av evnunum. Fyri lesaran hevði tað tó verið ein fyrimunur um noturnar til fyrra bind, stóðu aftast í tí bindinum og ikki í øðrum bindi.

Eitt sera drúgt granskingararbeið hjá Hanusi er við bókaverkinum Hans Andrias lagt fyri okkum lesarar á ein skilvísan og lesaravinarligan hátt. Tann, sum hevur áhuga í bókmentum, føroyskari søgu, skúla ella mentanarligari menning, verður ríkaður. Talan er um eitt stórverk, sum fevnir víða á so mangan hátt. Tað vil so vera, tá man skrivar eina bókmentaliga ævisøgu um Hans Andrias Djurhuus. 

Hanus Kamban hevur við verkunum um Áarstovubrøðrurnar givið okkum nógv. Sera nógv. Bæði ítøkuliga við verkum um hesar báðar merkismenn, tíðina og umhvørvið teir livdu og virkaðu í, men eisini er Hanus slóðari fyri onnur, ið kundu hugsað sær at skrivað líknandi verk, størri ella minni, um aðrar rithøvundar, tónaskøld, ella hvat tað skuldi verið. Ein krevjandi men frálíkur máti at fortelja okkara felags søgu á, og har er nokk at tríva í.

Labels:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Ein føroysk dystopi

  Í summar kom út bókin Dreymsótt eftir Rakel Helmsdal, og lat tað vera sagt alt fyri eitt, at tað var ein fragd at lesa skaldsøguna . Dreymsótt er ein óunnilig  frásøgn úr framtíðini, ein sokallað dystopi ella marruskaldsøga. Í onkrum av heimsins pørtum er bókin kanska meira veruleikakend enn í øðrum, men í Føroyum eru hendingarnar tíbetur dystopiskar enn.   Evnini, sum høvundurin viðger, eru, eins og vanligt er í slíkum skaldsøgum, í stóran mun politiskt tengd. Ein forsøgn um, hvat kann hendan, um vit halda fram sum nú, og harvið ein harður kritikkur av dagsins samfelag.   Tráanin eftir óavmarkaðum valdi, møguleikarnir tøknin gevur slíkari tráan og langtíðaravleiðingarnar, ið maktgirnd hevur fyri fólk og samfelag, eru millum hesi evni. Frælsi mótvegis ófrælsi er gjøgnumgangandi temað í bókini. Bókin tekur støði í dagsins avbjóðingum og spurningum og málar eina døkka framtíð, um vit kritikkleyst góðtaka tíðarinnar rák.   Tá tú lesur eina slíka spenn...
Post a Comment
Les víðari »

Føroyskt er eisini eitt fremmandamál

At lata sum um føroyskt er lætt hjá øðrum at læra, og at arbeiðsplássið, makin ella kommunali kvøldskúlin einsamøll loysa avbjóðingina, er naivt og kostar dýrt. Bæði her og nú fyri einstaklingin, sum hevur valt sær Føroyar sum sítt heim, og í longri høpi fyri samfelagið, sum gjarna skal inkludera og fáa gagn av teimum førleikum og møguleikum, ið hvør einstakur av okkum í breiðastu merking hevur. Hyggja vit í t.d. byggivinnuna, flakavirkisvinnuna og ferðavinnuna, so liggur parturin ikki eftir hjá teimum, sum hava eina aðra málsliga bakgrund enn ta føroysku. Tey eru mestur eisini Føroya fólk – ella hvussu?
Post a Comment
Les víðari »

Lykkenborg

Leikurin Lykkenborg er ein perla, sum við beinraknari kompositión og í hárfínari javnvág fær drigið áskoðaran inn í eina verð, sum er trúlig og ótrúlig samstundis. Smáu brotini byggja søguna upp petti fyri petti, eins og Lykkenborg varð bygd. Afturvendandi temuni minna okkum á, at alt er ikki ein bein strika, men kemur aftur og aftur í ymiskum skapum. Heilt frá skúlastovuni til lidnu borgina, frá innastu kenslunum til ráastu hendingarnar á Rødbygård. Leikurin og samleikurin syrgja fyri, at vit ongantíð missa tráðin og alla tíðina eru fangað í søguni. Fjølbroytta ljóðmyndin, einfalda og tó djúpa pallmyndin skapa saman við leitandi og ófrættakenda ljósspælinum karmar, sum undirbyggja og styrkja søguna uttan at yvirtaka ella doyva leikin. Fyri nøkrum vikum síðani visti eg einki um Lykkenborg . Einki um Pól Johannus, lítið og einki um Rødbygaard og als einki um sálarstøðuna og hugsunarháttin hjá einum ‘serskølti’ fyri 80 árum síðan. Eftir at hava sæð leikin Lykkenborg í Listastovuni í...
Post a Comment
Les víðari »